บทที่ 2 การเมืองการปกครอง เศรษฐกิจ และสังคม

การเมืองการปกครอง : ในรัชสมัยพระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว รัชกาลที่ ๕ การปกครองเป็นแบบรวมอำนาจเข้าสู่ศูนย์กลาง โดยแบ่งพื้นที่การปกครองของประเทศสยาม เป็นมณฑลเทศาภิบาล มีข้าหลวงปกครอง โดยลำปางขึ้นอยู่กับมณฑลพายัพ เช่นเดียวกับเชียงใหม่ ลำพูน น่าน พะเยา ในปี พ.ศ.2443 ขณะนั้นลำปางปกครองโดยเจ้าผู้ครองนครซึ่งขึ้นตรงต่อมณฑลพายัพ เจ้าผู้ครองนครลำปางองค์สุดท้ายคือ เจ้าบุญวาทย์วงษ์มานิต

เศรษฐกิจและสังคม: ลำปางได้เข้าสู่ยุคใหม่เมื่อทางรถไฟจากกรุงเทพฯได้สร้างมาถึง โดยขบวนรถไฟเที่ยวปฐมฤกษ์มาถึงลำปางในวันที่ 1 เมษายน พ.ศ.2459 ตรงกับรัชสมัยพระบาทสมเด็จพระมงกุฏเกล้าเจ้าอยู่หัว รัชกาลที่ ๖ ในยุคนั้น กรุงเทพฯได้นิยมการใช้รถยนต์ แทนที่รถม้าซึ่งได้สั่งเข้ามาจากประเทศอังกฤษในรัชสมัยพระบาทสมเด็จพระจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว รัชกาลที่ ๔ เมื่อไม่ได้ ใช้รถม้าแล้ว รถม้าเหล่านี้ก็ได้ขนส่งมายังลำปางด้วยขบวนรถไฟ ตั้งแต่นั้นมา รถม้า จึงใช้เป็น รถโดยสารสาธารณะและรถรับจ้างในตัวเมือง ในปัจจุบันรถม้าได้กลายเป็นเอกลักษณ์ของลำปาง และใช้เป็นสื่อทางวัฒนธรรมแก่นักท่องเที่ยวทั้งในและต่างประเทศ โดยเปลี่ยนเป็นพาหนะรับจ้างเหมาชมเมือง

ความคึกคักของเศรษฐกิจในยุคการทำไม้ : ในปี พ.ศ.2442 มีบริษัทสัญชาติตะวันตกหลายบริษัทได้รับสัมปทานทำป่าไม้สักจากรัฐบาลสยามในยุคนั้น ในลำปางผู้ได้รับสัมปทานทำไม้คือ บริษัท หลุยส์ ตี. เลียวโนเวนส์ จำกัด ลำปางจึงเป็นศูนย์กลางอุตสาหกรรมการทำไม้สักซึ่งทำให้ลำปางกลายเป็นเมืองเศรษฐกิจที่คึกคัก หลังจากยุคเฟื่องฟูของอุตสาหกรรมป่าไม้ ลำปางได้เข้าสู่ยุคสงครามโลกครั้งที่ 2 ซึ่งในเอเซียตะวันออกเฉียงใต้เรียกว่า สงครามมหาเอเซียบูรพา ในปี พ.ศ. 2482

ในตอนนั้นย่านกลางตัวเมืองลำปาง คลาคร่ำไปด้วยเหล่าทหารญี่ปุ่นที่เข้ามายึดสยามเป็นทางผ่านไปประเทศพม่า ซึ่งพวกเขามาหาความสำราญในแหล่งสถานบันเทิงซึ่งกลายเป็นย่านบันเทิงกลางใจเมืองอันประกอบด้วย ไนท์คลับ ภัตตาคารร้านอาหาร ร้านถ่ายรูป โรงละครร้องชื่อตงก๊ก นอกจากนั้นยังมีโรงสูบฝิ่นที่คนยุคโน้นเรียกกันติดปากว่าโรงยาฝิ่น ซึ่งเป็นทั้งคาสิโนและโรงสูบฝิ่นไปด้วยกัน (ยุคนั้นการสูบฝิ่นยังถูกกฎหมาย)

ในบทนี้ได้นำเสนอภาพความเปลี่ยนแปลงของจังหวัดลำปางจากยุคโบราณสู่ยุคใหม่ ฉบับต่อไป จะนำเสนอสถานที่ในยุคสัมปทานป่าไม้ที่ยังหลงเหลือเป็นเอกลักษณ์และสถานที่ท่องเที่ยวของลำปาง อีกทั้งพาชมโบราณสถานและวัดวาอารามดั้งเดิมในตัวเมืองลำปาง