ทางรถไฟสายปากน้ำ ถือว่าเป็นทางรถไฟสายแรกของประเทศไทย สร้างขึ้นในปี พ.ศ.2436 ในรัชสมัยของพระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว รัชกาลที่ 5 มีระยะทาง 21.3 กิโลเมตร ซึ่งได้ก่อสร้างขึ้น ก่อนการเดินรถของรถไฟหลวงสายกรุงเทพฯ–อยุธยา สามปี ทางรถไฟสายปากน้ำ ดำเนินงานโดย กอมปานีรถไฟ หรือ บริษัทรถไฟปากน้ำทุนจำกัด บริหารกิจการโดยชาวเดนมาร์ค พระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว ได้เสด็จพระราชดำเนินทรงประกอบพิธีเปิดบริการและเสด็จขึ้นประทับโดยสารขบวนพระที่นั่ง พร้อมด้วยพระบรมวงศานุวงศ์ เป็นปฐมฤกษ์ในวันที่ 11 เมษายน 2436 นับเป็นทางรถไฟสายแรกของประเทศไทย แต่มีข้อโต้แย้งว่า ไม่ใช่ทางรถไฟ แต่เป็นรถราง เพราะตัวรถไม่มีหัวรถจักรไอน้ำ อีกทั้งมีรูปแบบเป็นรถรางที่ขับเคลื่อนด้วยไฟฟ้า บางคนจึงไม่นับว่าเป็นรถไฟสายแรก แต่ไปนับเอารถไฟสายกรุงเทพฯ–อยุธยา ซึ่งขับเคลื่อนด้วยรถจักรไอน้ำ

สถานีรายทางมีทั้งสิ้น 12 สถานี สัญญาสัมปทานมีอายุ 50 ปี เมื่อหมดสัญญา กรมรถไฟหลวงจึงรับมาดำเนินกิจการต่อ ต่อมาจอมพลสฤษดิ์ ธนะรัชต์ ได้ยกเลิกรถไฟสายปากน้ำ เมื่อวันที่ 1 มกราคม 2503 โดยสร้างถนนแทน ปัจจุบันคือ ถนนพระรามสี่ และถนนทางรถไฟสายเก่าปากน้ำ

รถไฟฟ้าสายสมุทรปราการ นับได้ว่าเป็นการฟื้นฟูเส้นทางรถไฟสายปากน้ำไปโดยปริยาย

(เอกสารอ้างอิง คอลัมน์มติชน 2548 หน้า 186 เรื่องกรุงเทพฯมาจากไหน โดย สุจิตต์ วงษ์เทศ และ หนังสือชุดบันทึกแผ่นดิน ตอนเรื่องเก่าเล่าสนุก 2 กรุงเทพฯสยามบันทึก 2552 หน้า 103-105 โดย โรม บุนนาค) เครดิตภาพจากการรถไฟแห่งประเทศไทย